BWV 266 Als vierzig Tag nach Ostern warn (in e klein)
Jaar van deze compositie uiterlijk 1725.
Als vierzig Tag' nach Ostern war'n
Und Christus wollt' gen Himmel fahr'n,
B'schied er sein' Jünger auf ein Berg,
Vollendet da sein Amt und Werk.
Halleluja!
Tekst en Melodie: Nikolaus Herman (1560)
Nikolaus Herman (hymneschrijver, componist) Geboren: c1480 -
Altdorf (bij Neurenberg), Beieren, Overleden: 15 mei 1561 - Joachimsthal [nu
Jáchymov], West-Bohemen. Nikolaus [Nicolas, Nicolaus, Niklas] Herman [Hermann] was
een Duitse schrijver van hymneteksten en melodieën.
Van 1518 tot 1560 was Nikolaus Herman schoolmeester,
organist en kantor in Joachimsthal, Bohemen, net over de bergen van Saksen.
Johann Matthesius, Luthers eerste biograaf en hoofdmeester van de Latijnse
school daar vanaf 1532, was ook, tot 1565, predikant van de kerk; Herman was
met hem verbonden als een goede vriend en als een collega, en kwam zo al vroeg
in contact met de Reformatie. Al op 6 november 1524 schreef Luther hem als
‘viro pio et erudito’. Tegen het einde van zijn leven leed hij ernstig aan jicht
en moest hij zelfs zijn functie als Cantor een aantal jaren voor zijn dood
opgeven. Nikolaus Hermans belang ligt in zijn hymnen, die in verschillende
delen werden gepubliceerd. Hij schreef zowel tekst als muziek, maar de meeste
melodieën worden voor meerdere teksten gebruikt. Zijn gedichten zijn berijmde
syllabische verzen zonder vaste metrum. Zijn zondagsevangeliën, die
Bijbelverhalen in berijmde strofen navertellen, bleven tot ver in de 17e eeuw
modellen voor een opeenvolging van werken van hetzelfde type.
In zijn pogingen om christelijke overtuigingen in de vorm
van hymnen uit te drukken, liggen Hermans teksten dicht bij die van Luther.
Hoewel ze nooit de poëtische kracht van diens werk hebben verworven, hebben
velen hun plaats in het standaard Duitse lutherse hymnerepertoire behouden:
vooral Lobt Gott, ihr Christen, allzugleich, Erschienen ist der herrlich Tag,
‘Die helle Sonn leucht jetzt herfür’, ‘Hinunter ist der Sonnen Schein’ en Wenn
mein Stündlein vorhanden ist. Veel van zijn melodieën vertonen duidelijke
verwantschap met volksmuziek: in het bijzonder de tradities van Bergreihen
(liederen in volksstijl uit de regio van het Erzgebirge tussen Saksen en
Bohemen) en Abendreihen (avonddansen gezongen in een cirkel). In een aantal
melodieën gebruikte hij elementen uit het gregoriaans, soms naast
folkelementen. Zo is zijn bekende melodie voor Lobt Gott, ihr Christen,
allzugleich waarschijnlijk verbonden met de kerstantifoon Hodie Christus natus
est nobis, terwijl die voor Erschienen ist der herrlich Tag op zijn minst
indirect verwant is aan de paasantifoon Ad monumentum venimus gementes.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten